Saratani ya matiti (breast cancer)
Maana Rahisi
Saratani ya utumbo mpana ni aina ya saratani inayojitokeza kwenye utumbo mpana, sehemu ya mfumo wa usagaji chakula inayounganisha utumbo mdogo na puru (rectum). Saratani hii inaweza kuathiri sehemu yoyote ya utumbo mpana na inajulikana pia kama saratani ya koloni na rektamu (colorectal cancer).
Vihatarishi:
• Umri: Hatari ya kupata saratani ya utumbo mpana huongezeka kwa watu wenye umri wa zaidi ya miaka 50.
• Historia ya familia: Kuwa na historia ya saratani ya utumbo mpana au polipu kwenye familia.
• Polipu za utumbo mpana: Kuwa na polipu za adenomatous kwenye utumbo mpana.
• Magonjwa ya utumbo sugu: Magonjwa kama vile ugonjwa wa Crohn na kolitis ya vidonda (ulcerative colitis).
• Lishe isiyo na afya: Lishe yenye mafuta mengi, nyama nyekundu, na vyakula vilivyosindikwa.
• Unene kupita kiasi: Kuwa na uzito kupita kiasi au unene kupita kiasi.
• Kukaa muda mrefu bila mazoezi: Kutokufanya mazoezi ya mara kwa mara.
• Kuvuta sigara na unywaji pombe: Kuvuta sigara na kunywa pombe kwa wingi.
• Kuwepo kwa historia ya saratani nyingine: Kuwa na historia ya saratani nyingine kama ya matiti au ovari.
Dalili na Ishara.
- • Mabadiliko ya haja kubwa: Kubadilika kwa mfumo wa haja kubwa kama kuharisha, kufunga choo, au kubadilika kwa umbo la kinyesi. • Damu kwenye kinyesi: Kuwepo kwa damu kwenye kinyesi, ambayo inaweza kuwa nyekundu au nyeusi. • Maumivu ya tumbo: Maumivu ya tumbo yanayoweza kuwa ya kudumu au kuja na kuondoka. • Kupungua uzito bila sababu: Kupungua uzito bila kufanya juhudi yoyote. • Uchovu: Kujihisi uchovu na udhaifu wa mara kwa mara. • Kuhisi tumbo kujaa: Kujisikia kama tumbo limejaa hata baada ya kula chakula kidogo. • Kupoteza hamu ya kula: Kupoteza hamu ya kula.
Uchunguzi.
• Colonoscopy: Kipimo cha kuchunguza ndani ya utumbo mpana kwa kutumia kamera ndogo iliyo kwenye mrija mrefu na kuchukua sampuli ya tishu (biopsy).
• Sigmoidoscopy: Kipimo cha kuchunguza sehemu ya chini ya utumbo mpana kwa kutumia kamera ndogo iliyo kwenye mrija mfupi.
• CT colonography (Virtual Colonoscopy): Picha za CT za utumbo mpana zinazosaidia kugundua polipu au saratani.
• Vipimo vya damu: Kupima damu kwa viwango vya CEA (Carcinoembryonic Antigen) vinavyoweza kuashiria uwepo wa saratani.
• Biopsy: Kuchukua sampuli ya tishu kutoka kwenye uvimbe ili kuchunguza seli za saratani.
• Stool DNA test: Kipimo cha kinyesi kugundua DNA ya seli za saratani au polipu.
Matibabu
• Upasuaji: Kuondoa sehemu iliyoathirika ya utumbo mpana na unganisha sehemu zilizosalia.
o Colectomy: Kuondoa sehemu ya utumbo mpana yenye saratani.
o Polypectomy: Kuondoa polipu ambazo zinaweza kuwa saratani.
• Radiotherapy: Matumizi ya mionzi kuua seli za saratani kabla au baada ya upasuaji.
• Chemotherapy: Matumizi ya dawa za kuua seli za saratani kabla au baada ya upasuaji.
• Targeted therapy: Matumizi ya dawa zinazolenga protini maalum kwenye seli za saratani.
• Immunotherapy: Matumizi ya dawa zinazosaidia mfumo wa kinga kupambana na saratani.
Kinga.
• Vipimo vya mara kwa mara: Kufanya vipimo vya colonoscopy mara kwa mara hasa kwa watu wenye historia ya familia ya saratani ya utumbo mpana.
• Lishe bora: Kula lishe yenye mboga, matunda, na nyuzi nyuzi nyingi na kupunguza vyakula vyenye mafuta mengi na nyama nyekundu.
• Mazoezi ya mara kwa mara: Kufanya mazoezi ya mara kwa mara ili kudumisha uzito bora na afya njema.
• Kuepuka pombe na sigara: Kuacha kunywa pombe kwa wingi na kuvuta sigara.
• Kudhibiti uzito: Kudumisha uzito bora na kuepuka unene kupita kiasi.
• Kujua historia ya familia: Kujua historia ya familia na kuchukua hatua mapema kama kuna hatari kubwa ya kupata saratani ya utumbo mpana.
• Matumizi ya aspirini kwa uangalifu: Kutumia aspirini kwa uangalifu kwa ushauri wa daktari kwani inaweza kupunguza hatari ya polipu na saratani.
Experience convenience, reliability, and personalized care with Tube Medical Services! Contact us today for a healthier tomorrow!
#TubeMedical #HealthMatters #WellnessJourney #tanzania #daressalaam #afya #drmbashu #drissambashu #HealthcareRevolution #OnlineConsultation